Công dụng, bài thuốc chữa bệnh tuyệt vời từ cây rau sam

Rau sam

Rau sam là một loại cây thân cỏ, thuộc họ Rau sam, có tên khoa học là Portulaca oleracae L.Trong dân gian, có một số cách gọi khác cho loại cây này như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái….Thân cây có màu đỏ tía, bò sát đất, trơn nhẵn và chiều dài trung bình khoảng 20cm.

Lá của cây màu xanh lục trơn bóng, có dạng hình bầu dục và thường không có cuống. Lá rau sam rộng trung bình 11mm và dài khoảng 1 – 2cm. Lá mọc vòng và bao quanh các đóa hoa sam. Hoa thường mọc ở đầu ngọn, không có cuống, nhỏ và có 5 cánh màu vàng. Cây thường ra hoa vào cuối xuân đến giữa mùa thu. Sau nở hoa sẽ tạo quả có hình cầu, bên trong chứa nhiều hạt màu đen bóng.

Rễ rau sam được cấu tạo đặc biệt, gồm có một rễ cái to và nhiều rễ con dạng sợi. Nhờ vậy, loài cây này có thể phát triển kể cả ở những vùng đất cứng, khô hạn và nghèo dinh dưỡng.

Rau sam có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Quốc nhưng hiện nay, nó sống được ở rất nhiều nơi, thích nghi tốt với nhiều môi trường khác nhau. Tại Việt Nam, rau sam xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành, thường mọc dại ở vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ…

Công dụng cây rau sam

Rau có vị chua, mát và không đắng. Trừ phần rễ thì các bộ phận còn lại của rau đều có thể đem đi chế biến. Ngoài việc được sử dụng như một loại thực phẩm đơn giản, rau sam còn được đánh giá là một vị thuốc quý với nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như sau:

Tốt cho hệ thần kinh

Một trong những tác dụng hàng đầu của rau sam được chứng minh là khả năng bảo vệ hệ thần kinh, hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson. Nguyên nhân là do các thành phần được tìm thấy trong rau có tác dụng loại bỏ các gốc tự do, giảm quá trình chết đi của tế bào thần kinh trong cơ thể.

Bên cạnh đó, các chất trong rau sam cũng có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh do tình trạng thiếu oxy gây ra, cũng như ức chế enzym acetylcholinesterase – chất thường gặp đối với người mắc Alzheimer. Do đó, sử dụng rau cũng có tác dụng hỗ trợ điều trị Alzheimer.

Khả năng chống viêm

Với sự có mặt của omega-3, các chất nhầy và chất khoáng, rau có tác dụng tốt với việc giảm đau, chống viêm. Đặc biệt là với các tình trạng đau do tiêu hóa hay các bệnh liên quan đến đường tiết niệu.

Hỗ trợ điều trị tiểu đường

Theo kết quả của một số nghiên cứu, việc sử dụng rau sam có thể giúp cải thiện tình trạng của người mắc đái tháo đường type 2. Bởi rau có tác dụng giảm các axit béo tự do có trong máu, giảm tình trạng kháng insulin trong cơ thể, giảm đường huyết đói và giảm tăng men gan.

Tốt cho tim mạch

Với hàm lượng khá cao Omega-3 và Kali, rau có tác dụng tốt với việc cải thiện sức khỏe tim mạch, hạn chế tình trạng rối loạn nhịp tim, điều chỉnh hàm lượng cholesterol có trong máu và giúp huyết áp được ổn định hơn,…

Tốt cho hệ tiêu hóa

Với chất này có sẵn, rau sam được đánh giá là hỗ trợ tốt cho hệ tiêu hóa và tiết niệu, cải thiện tình trạng táo bón, đường ruột,… Ngoài ra, rau cũng có tác dụng đào thải chất dịch dư thừa trong cơ thể, từ đó giúp bạn giảm cân hiệu quả hơn.

Thanh lọc cơ thể, giải nhiệt

Rau có tính mát nên có tác dụng rất tốt với việc thanh lọc và giải nhiệt cho cơ thể. Bạn có thể sử dụng rau sam với nhiều cách chế biến khác như nấu canh, ép nước uống, sắc nước,…

Tốt cho hệ thống xương khớp

Trong rau có chứa hàm lượng cao canxi tốt cho sự chắc khỏe của hệ thống xương khớp. Cùng với đó, vitamin E và chất glutathione có tác dụng bảo vệ màng tế bào khỏi sự ảnh hưởng của tác yếu tố gây hại.

Phòng chống ung thư

Các hợp chất như cerebroside, polysacarit, alkaloid và homoisoflavonoid được tìm thấy trong rau có vai trò loại bỏ các tế bào gây ung thư và tăng cường sức miễn dịch của cơ thể.

Các tác dụng khác

Bên cạnh có lợi ích, tác dụng được nhắc ở trên, rau sam còn có các tác dụng khác như:

Làm chậm các quá trình oxy hóa trong cơ thể.

Phòng ngừa bệnh gout.

Hỗ trợ các vết thương do côn trùng cắn.

Chống nhiễm trùng.

Hỗ trợ điều trị hen suyễn.

Bài thuốc từ cây rau sam

Trị nổi mề đay mẩn ngứa, sốt phát ban: Lấy một nắm cây rau sam rửa qua nhiều lần với nước để loại bỏ lớp bụi bẩn và tạp chất. Sau đó, giã nát toàn bộ rau sam, chắt lấy phần nước cốt để uống, phần bã để chà xát lên vùng da bị tổn thương. Thực hiện mỗi ngày 1 lần để cải thiện bệnh lý về da.

Trị ngộ độc thuốc: Dùng một nắm cây rau sam tươi rửa sạch nhiều lần, sẽ tốt hơn nếu rửa chúng với nước muối pha loãng. Cho vào máy xay để xay nhuyễn. Chắt lấy phần nước để uống, phần bã dùng để đắp vào rốn.

Chữa dịch sản hậu ra nhiều: 60g rau sam khô đem rửa sạch sắc lấy nước dùng. Chia làm 2 lần dùng. Nếu không có khô bạn có thể dùng với 200g rau sam tươi.

Trị giun: 50g rau sam tươi, rửa sạch, giã nát vắt lấy nước. Uống nước ép rau sam vào buổi tối trước khi đi ngủ hoặc uống vào buổi sáng trước khi ăn khoảng 4 giờ. Uống liền trong 3 – 4 ngày bạn sẽ thấy giun ra ngoài theo phân. Phương cách này hữu hiệu với giun kim và giun đũa.

Trị trướng bụng: 300 – 500g rau sam, rửa sạch, chia làm 2 lần dùng, mỗi lần 150g, thái nhỏ, nấu lẫn với nước vo gạo nếp lần 2 tạo thành một thứ canh hơi sệt.

Trị phụ nữ bị bạch đới: 30g rau Sam rửa sạch giã nát, vắt lấy nước cốt trộn chung với 2 lòng đỏ trứng gà, trộn đều rồi bắc lên bếp đun sôi để uống.

Trị chứng ngứa âm đạo: Dùng rau sam khô hoặc rau sam tươi. Đem rau sam tươi hoặc khô sắc để lấy nước ngâm rửa âm đạo. Thực hiện mỗi ngày hai lần vào buổi trưa và tối trước khi đi ngủ.

Trị vết thương do côn trùng, rắn rết cắn: Lấy một nắm cây rau sam. Đem phần rau sam rửa sạch nhiều lần với nước rồi giã nát lấy phần nước cốt để uống, phần bã dùng để đắp lên vị trí bị tổn thương. Khi dùng thuốc, cần đưa bệnh nhân về ngay trạm y tế gần nhất. Bởi đây chỉ là biện pháp hỗ trợ.

Trị mụn nhọt: Chuẩn bị một miếng màn hoặc miếng vải mỏng, giặt sạch phơi khô. 30g rau sam, rửa sạch, sau đó giã nát, sau đó gói vào miếng vải trước đo đã chuẩn bị, đắp lên phần da bị mụn nhọt. Mỗi ngày thay 2 lần. Duy trì đắp đến khi mụn nhọt nhín và vỡ ra.

Trị chứng bạch cầu cấp: Bạch chỉ 12g + mã xỉ hiện 30g + hà thủ ô, a giao mỗi vị cân lấy 16g.Rửa sạch cho vào sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang.

Trị tiểu rát, tiểu máu: 100g rau sam + 50g rau dền. Rưa sạch thái nhỏ nấu canh như bình thường, ăn chung với cơm. Duy trì sử dụng liên tục trong 5 – 7 ngày sẽ giúp cải thiện tốt tình trạng tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu sẽ được cải thiện.

Phòng ngừa bệnh gout: Dùng nước sắc rau sam để thay cho nước lọc. Sử dụng liên tục khoảng 30 ngày và kết hợp cùng với thuốc trị bệnh gout.

Hỗ trợ điều trị ung thư đại tràng: Bại tương thảo, thổ phục linh, kê nội kim, mã xỉ hiện, khổ sâm và bạch thược mỗi vị 20g + cam thảo 6g + xạ hương 4g + tam lăng, xuyên hậu phác và huyền hồ mỗi vị 10g + hồng đằng 12g. Đem các vị trên đi rửa sạch rồi sắc lấy nước uống, mỗi ngày 1 thành, duy trì sử dụng bện sẽ thuyên giảm.

Trị kiết lỵ: Rau sam, cỏ sữa mỗi vị 100g. Hai loại này rửa sạch, thêm vào khoảng 400ml nước rồi sắc, sắc đến khi nào cạn còn chừng 100ml thì gạn nước ra để uống, chia làm 2 lần dùng, dùng trong ngày. Nếu có thêm đi ngoài ra máu thì thêm cỏ nhọ nồi 20g đun lẫn.

Trị bỏng: Lấy rau sam khô tán thành bột mịn, thêm một ít mật ong rồi bôi lên vùng da bị bỏng.

Trị môi, miệng bị lở loét: Lấy rau sam đã được làm sạch giã nát lấy phần nước cốt để bôi lên vị trí môi miệng bị lở loét. Hoặc dùng rau sam sắc đặc để cải thiện tình trạng lở loét.

Trị đau răng: Dùng nước cốt hoặc nước cốt sắc đặc từ rau sam tươi để ngậm súc miệng cải thiện tình trạng đau răng.

Trị nấm tóc, nấm chân, nấm da đầu: Có thể dùng cây rau sam tươi hoặc rau sam khô. Nếu dùng rau sam tươi thì đem nấu thành cao rồi bôi lên vị trí bị nấm. Đối với rau sam khô thì đốt thành than để rắc lên vùng da bị nấm.

Trị ho ra máu: Lấy 1 – 2 nắm rau sam. Đem giã nát để lấy nước cốt để dùng hoặc đem sắc đặc. Thêm vào đó, người bệnh nên kết hợp cùng với rau sam luộc, xào hoặc nấu canh.

Trị ho gà: Dùng 100g rau sam cùng với 30g đường phèn. Rau sam cần được làm sạch trước khi đem đun cùng với 200ml nước. Tiếp tục thêm 30 gram đường phèn và đun còn khoảng 100ml. Chia phần sắc được thành 3 phần nhỏ để dùng trong ngày. Sau lộ trình 3 ngày, người bệnh giảm liều dùng còn 50ml.

Chữa bệnh trĩ: Lấy 300 – 350 gram rau sam tươi. Đem rau sam đã được rửa sạch nhiều lần với nước rồi đem nấu lấy rau để ăn, nước để xông hoặc ngâm hậu môn. Thực hiện mỗi ngày 1 lần để cải thiện bệnh trĩ.

Cây rau sam được ứng dụng trong một số bài thuốc Y học cổ truyền. Ảnh internet. https://suckhoeviet.org.vn/

Lưu ý khi sử dụng rau sam

Rau sam là một loại thực phẩm và dược phẩm có nhiều công dụng hữu ích đến đời sống và sức khỏe con người. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách sẽ gây ra những hậu quả khôn lường. Dưới đây là một số lưu ý khi sử dụng rau sam:

Rau sam thường được dùng tươi, sắc uống hoặc dùng ngoài da. Nếu dùng rau sam tươi, nên sử dụng 50 – 100g/ ngày.

Rau sam có tính hàn nên phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên tránh sử dụng, vì có nguy cơ dẫn đến sảy thai hoặc gây ảnh hưởng đến sự phát triển thai nhi.

Không đun nấu rau sam quá kỹ khi chế biến sẽ khiến rau bị mất đi các chất dinh dưỡng.

Những người bị tiêu chảy nặng, cấp tính không nên dùng rau sam hoặc nếu có thì nên kết hợp thêm các loại thuốc có vị cay, ấm.

Trong rau sam có chứa 2 thành phần nitrate và oxalate nên những người có tiền sử bệnh sỏi thận nên tránh sử dụng vì có thể khiến bệnh nặng hơn.

Khi chế biến rau sam, có 3 thứ tuyệt đối không nên dùng chung với rau sam là: thịt ba ba, rùa và trứng vịt lộn. Nếu dùng chung, nó có thể gây ra ngộ độc, thậm chí nguy hiểm tới tính mạng.

Ngoài công dụng là nguyên liệu thì rau sam còn là một vị thuốc có rất nhiều công dụng chữa bệnh. Để tăng hiệu quả và tránh được các tác dụng phụ thì người dùng cần lưu ý một số cách dùng nêu trên. Tốt nhất là khi sử dụng rau sam điều trị bệnh, bạn nên nhờ sự tư vấn của bác sĩ, lương y có chuyên môn.